احیای هویت ملی و خودباوری

در پی سال‌ها حکومت استبدادی در ایران و وابستگی فکری، فرهنگی و سیاسی به‌وجود آمده از اواخر حکومت قاجار، اساساً «هویت ملی» ما مخدوش شده بود. انقلاب اسلامی معادله وابستگی، حقارت و نفی هویت اسلامی و ملی را به احیای هویت ملی و روح خودباوری تغییر داد. یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های انقلاب همین است: «جامعه ما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی احساس هویّت کرد؛ یعنی شخصیت خودش را باز یافت. ما به‌عنوان جزو نودونهم در امواج حرکات جهانی، غرق و گم بودیم. انقلاب ما را زنده کرد و به ما شخصیت داد.» در واقع: «از مقطع انقلاب به این طرف، معجزه‌ای به وقوع پیوسته است و آن «خودباوری» است. آن احساس حقارت دیگر امروز نیست.» آنچه که در بیانات رهبر معظم انقلاب گاه به‌عنوان «اعتماد به نفس ملی» نامیده می‌شود در همین راستاست: «آنچه که انقلاب به ما داده و توقع ما از خودمان است، این است که این راروز به روز در خودمان تقویت کنیم؛ آن، اعتماد به نفس است.»
• انقلابِ تمدن‌ساز
انقلاب اسلامی با اتکای به دین و حضور توده‌های مردم و با رهبری امام خمینی (ره) به پیروزی رسید و توانست در وجوه گوناگون از جمله عرصه فرهنگ به نتایج و ثمرات گران‌بهایی دست یابد. امروز نیز ملت ایران و حرکت تکاملی انقلاب اسلامی با رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) به‌عنوان، ولی فقیه و رهبر نظام اسلامی در مسیر دستیابی به اهدافش قرار دارد. ناظر به ادامه این حرکت باید گفت که «خط کلّی نظام اسلامی» ایجاد «تمدن اسلامی» است: «خط کلّی نظام اسلامی چیست؟ اگر بخواهیم پاسخ این سؤال را در یک جمله ادا کنیم، خواهیم گفت: خط کلّی نظام اسلامی، رسیدن به تمدّن اسلامی است.» ملت ایران در گام نخست توانست با رهبری حضرت امام (ره) در داخل کشور خود حرکتی فراگیر را شکل داده و ماندگار کند. هرچند دستاوردهایی، چون احیاء دینداری، هویت و خودباوری تاحد قابل توجهی در ایران اسلامی به‌دست آمده، اما تا فراگیر شدن این فضا در جهان اسلام هنوز فاصله زیادی داریم. این انقلاب در بطن خود ظرفیت و قدرتی عظیم را نهفته دارد. حرکت به سوی تمدن نوین اسلامی با همیننگاه است. «وقتی‌که ملّت ایران توانست خود را به آن نقطه‌ای برساند که بتواند به‌عنوان یک ملّت مُسلمِ به معنای حقیقی کلمه خود را به دنیا نشان بدهد، این بزرگ‌ترین تبلیغ اسلام است؛ ملّت‌های دیگر هم روانه همین طرف خواهند شد و تشکیل امّت بزرگ اسلامی که مایه عزّت و مایه ترویج اسلام در سراسر جهان است، اتّفاق خواهد افتاد.» انقلاب در جنبه انسان‌سازی به دستاورد مهمی رسید: فتح‌الفتوح امام خمینی (ره) به تعبیر رهبر انقلاب «ساختن جوانان مؤمن» بود: «فتح‌الفتوح امام، ساختن جوانان مؤمن، مخلص، سالم، صادق، بی‌اعتنای به شهوات و دل‌هایشان متوجه به سمت خدا بود. در طول تاریخ، در این مملکتیا در سایر ممالک اسلامی، ما چه موقع این‌قدر جوان خوب و صالح، مثل دوران انقلاب داشتیم؟» و از سوی دیگر توجه به لایه‌های گوناگون دین و دینداریِ عمومی آحاد ملت یکی از پدیده‌هایی است که مشخصاً پس از وقوع انقلاب با آن روبه‌رو شده‌ایم. در این زمینه مشخصاً توجه به فریضه‌ای، چون «نماز» و اقامه آن یکی از نقاط بارز است: «از برکات انقلاب اسلامی در سال‌های اخیر آن است که دل‌های پرشور و شوقی را به اهمیت و والایی فریضه نماز توجه داده و ترویج روزافزون این پایه اساسی دین را، مرکز همت و تلاش آنان ساخته است.» همچنین توجه عمومی به «قرآن» یا سایر امور مذهبی، چون اعتکاف، راه‌پیمایی اربعین و... از دیگر جنبه‌های احیای دینداری در ملت ایران پس از انقلاب اسلامی است.